[Phẩm Diễn nghĩa] Viên Thiệu & Tào Tháo

Tôi dành cả 1 ngày để xem lại trận Quan Độ 2 lần.

Nhìn Viên Thiệu khi về già, cho dù ông ta khi đó vô lí và không đủ quyết đoán, tôi có thể thấu hiểu vì sao có người theo Viên Bản Sơ vẫn trung thành tới tận lúc hi sinh.

Cái cảm giác Bản Sơ mang lại cho bầy tôi lúc cuối có lẽ không phải là hào quang bốn đời tam công mà là hình ảnh một minh công rất đời, rất cảm tính, rất thiếu sót, nhưng lí tưởng của người đó, hình ảnh người đó dám đứng lên chống lại gian thần, sẵn lòng rời triều đình rồi kêu gọi quần hùng phạt Đổng vẫn không hề phai mờ.

Sinh ra trong gia đình cao quý nhưng Bản Sơ lại mang thân phận thấp do là con vợ lẽ. Tương tự, Tào Tháo (Mạnh Đức) sinh ra trong gia đình hoạn quan, tuy giàu có nhưng lại bị khinh rẻ về xuất thân. Phải chăng sự mặc cảm về thân phận đã kéo Bản Sơ và Mạnh Đức lại với nhau? Họ đã trải qua rất nhiều thăng trầm thời trẻ, luôn sát cánh khi còn làm quan trong triều cho tới khi liên quân 18 lộ chư hầu tan rã…

Trận đấu cuối cùng trong đời Bản Sơ là trận Quan Độ. Từ chỗ là thế lực mạnh nhất thời bấy giờ, do những sai lầm chiến thuật, Bản Sơ chuốc lấy thất bại vì khinh địch. Mạnh Đức, từ chỗ thiếu quân thiếu lương đã trở thành kẻ có đủ tư cách chiếm vị trí trước đây của họ Viên.

Nhưng Mạnh Đức lại không hẳn vui vì điều đó, ít nhất là khi biết tin Bản Sơ đã ra đi sau chiến dịch này.

Mạnh Đức thắng, trong sự mâu thuẫn nội tâm mãnh liệt. Bản Sơ là ai đối với Mạnh Đức ư? Đó là người từng hỏi Mạnh Đức về chí lớn, là người từng an ủi khi Mạnh Đức thất bại, là người khiến Mạnh Đức phải đau lòng rời đi vì nhận ra không thể chung đường.

Bản Sơ đi rồi, Mạnh Đức vẫn dành cho người từng cùng mình vào sinh ra tử sự tôn trọng tột cùng, thể hiện sự xót xa lẫn căm phẫn khi đám con cái của họ Viên chẳng ai giữ được tráng chí của Bản Sơ năm xưa. Khi thấy con cái Bản Sơ tới xin hàng, Mạnh Đức tức giận mắng: “Bản Sơ chưa bao giờ cúi đầu như các ngươi!”

Có phải Mạnh Đức tin rằng, trong một diễn biến khác, nếu xưa kia Bản Sơ quyết đoán hơn, cùng Mạnh Đức tính kế dài lâu, liệu có thể xuất hiện một Tào thừa tướng như giờ không?

Nếu Bản Sơ tin dùng người nói thẳng, chịu nghe lời can gián, liệu Mạnh Đức có thể chiến thắng được chăng?

Không có Bản Sơ thì không có Mạnh Đức ngày hôm ấy, đứng trước ba quân nghe Trần Lâm đọc lại bài hịch vạch tội mình năm xưa, thành tâm cúi đầu đưa tiễn kẻ vừa là bằng hữu, vừa là địch thủ.

Và không biết có phải định mệnh khi vài năm sau đó, Mạnh Đức cũng thất bại trong Xích Bích giống Bản Sơ thua Quan Độ, cũng chỉ vì hai chữ “khinh địch” mà thôi.