Sinh thời, Nguyễn Du phải chịu nhiều cảnh trái ngang, cực khổ, niềm thương cảm trước những mảnh đời bất hạnh lại càng mãnh liệt. Đồng cảnh khắc sinh đồng cảm, lẽ thường là thế. “Độc Tiểu Thanh kí” phải chăng là một minh chứng rất rõ cho điều nói trên, mà theo như ai đó đã nhận xét, “Nguyễn Du đã mượn chén của người để rót rượu của mình”?